Κόλλες
Η εξέλιξη των εποξικών ρητινών για ξυλοκατασκευές έχει αλλάξει τον τρόπο, που μια κόλλα
μπορεί να χρησιμοποιηθεί και έχει αναβαθμίσει το ρόλο της από το κόλλημα απλώς δύο
κομματιών ξύλου (δύο επιφανειών). Οι εποξικές ρητίνες προκύπτουν από την ανάμιξη δύο
συστατικών A (ρητίνη) και B (σκληρηντής) όπου διατίθενται σε ξεχωριστά δοχεία και
αναμιγνύονται λίγο πριν τη χρήση τους.
Η ρητίνη δρα ως «στόκος», αφού γεμίζει και σφραγίζει μικρά κενά, τα οποία
δημιουργούνται στην επιφάνεια του σκάφους κατά τη διάρκεια της κατασκευής του. Οι
κολλήσεις με εποξικές κόλλες αντέχουν σε χημική προσβολή και παρέχουν άριστη
στεγανότητα στην υγρασία, ηλεκτρική μόνωση, και προστασία από την ηλεκτρική διάβρωση.
Ακόμη καθώς απλώνεται πάνω στα φύλλα του ξύλου ή του κόντρα πλακέ, διεισδύει στο ξερό
ξύλο, αποκλείοντας και το παραμικρό ίχνος υγρασίας, το οποίο θα μπορούσε να έχει
παγιδευτεί ανάμεσα στις ίνες του και να μειώσει τη δύναμη και αντοχή του αυξάνοντας έτσι
την προστασία του και μειώνοντας έτσι την απαραίτητη συντήρηση.
Συνήθως το πρώτο στρώμα φύλλων, καρφώνεται στην κουπαστή και στη ραχοκοκαλιά,
συρράπτεται και κολλιέται στους κάθετους και παράλληλους νομείς. Δεν υπάρχει λόγος να μπει κόλλα στις άκρες των φύλλων, αφού αρκετή θα απορροφηθεί από τα επόμενα
στρώματα, έτσι ώστε να δημιουργηθεί στις άκρες ένας καλός δεσμός μεταξύ του πρώτου και
του επόμενου στρώματος. Αφού έχει ολοκληρωθεί το πρώτο στρώμα, το επόμενο βήμα
εξαρτάται από το πόσα στρώματα απαιτούνται για το τελείωμα της κατασκευής. Για την
επίστρωση του δεύτερου και τρίτου στρώματος, η ρητίνη απλώνεται σε όλη την επιφάνεια
και τοποθετείται με την ίδια ακριβώς μέθοδο, όπως στο πρώτο στρώμα, φροντίζοντας οι
γειτονικές λουρίδες να μην επικαλύπτονται. Η χρησιμοποίηση συρραπτικών γίνεται για να
κρατηθούν τα φύλλα στη θέση τους (και να εφαρμοστεί πίεση εάν η τεχνική vacuum baging
δεν χρησιμοποιείται) μέχρι να στεγνώσει η ρητίνη. Ακόμα, αξίζει να αναφερθεί και η χρήση
του πολυεστερικού υφάσματος (πανιού) το οποίο τοποθετείται ακριβώς πάνω στο πέτσωμα
λίγο πριν την επάλειψη της ρητίνης.
Τα συρραπτικά θα πρέπει να απομακρυνθούν προσεκτικά από την κατασκευή, λίγο πριν
στεγνώσει η ρητίνη, έτσι ώστε να μην καταστραφεί η επιφάνεια του στρώματος. Θα ήταν
σωστό το τελευταίο στρώμα να τοποθετηθεί με την τεχνική του διπλοπετσώματος (double
diagonal) και στην αντίθετη διαγώνιο από αυτή του πρώτου στρώματος, όπως φαίνεται στο
προηγούμενο διάγραμμα. Μετά την ολοκλήρωση της ελασματοποίησης και πριν το σκάφος
ξετουμπαριστεί, θα πρέπει να γίνουν προσεκτικά οι τρύπες για τον άξονα του πηδαλίου και
τις τζαβέτες, έτσι ώστε να μη καταστραφεί το καλούπι, ειδικά αν αυτό θα χρησιμοποιηθεί
για την κατασκευή και άλλου σκάφους.
Σε όλες τις κατασκευές ξύλινων σκαφών απαιτείται η χρήση κόλλας μαζί με τα μεταλλικά
συνδετικά. Φυσικά τα μεταλλικά είναι αρκετά για να κρατήσουν τις συνδέσεις, αλλά η διπλή
ασφάλεια και στεγανότητα των συνδέσεων απαιτεί απαραίτητες προϋποθέσεις σε
περιπτώσεις υψηλών ταχυτήτων και άσχημων καιρικών συνθηκών, όπου οι καταπονήσεις
είναι τεράστιες.
Οι κόλλες που χρησιμοποιούνται στην ξυλοναυπηγική πρέπει να είναι τόσο ισχυρές που
συνδέοντας δύο τεμάχια ξυλείας μεταξύ τους, δεν πρέπει να ξεκολλήσουν σε περίπτωση
καταπόνησης αλλά να σπάσουν κάπου αλλού. Βέβαια, υπάρχουν στο εμπόριο συνθετικές
κόλλες που επιτρέπουν συνδέσεις και χωρίς μεταλλικά συνδετικά, αλλά είναι πανάκριβες και
απαιτούνται αρκετές προϋποθέσεις για επιτυχία συγκολλήσεων.
Οι κόλλες, που στεγνώνουν γρήγορα βοηθούν στη γρήγορη κατασκευή, αλλά είναι αρκετά
δύσχρηστες. Οι καλύτερες κόλλες είναι αυτές που στεγνώνουν σε μερικές ώρες και στη
θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Κόλλες υπάρχουν διαφόρων τύπων, είτε έτοιμες είτε
ορισμένες, που χρειάζονται ανάμιξη. Οι πλέον δημοφιλείς τύποι κόλλας είναι η κόλλα
θαλάσσης τύπου πολυουρεθάνης και η εποξεική κόλλα 2 συστατικών (epoxy resins).
- Κόλλα θαλάσσης τύπου πολυουρεθάνης: Είναι ενός συστατικού και μοιάζει με καφέ
σκούρο μελί. Έχει το πλεονέκτημα ότι αργεί να ενεργοποιηθεί. Χρειάζονται πάνω από δύο ή
τρεις ώρες, ανάλογα με υγρασία του περιβάλλοντος, για να ξεκινήσουν οι συγκολλητικές
ιδιότητες. Αυτό, από τη μία πλευρά είναι καλό, γιατί ο κατασκευαστής μπορεί να δουλέψει
άνετα. Όταν αρχίζει να πολυμερίζεται, η κόλλα πολυουρεθάνης διογκώνεται, καλύπτει όλα
τα κενά και στεγανοποιεί συγχρόνως. Είναι κατάλληλη για όλες τις εργασίες κατασκευής ενός
ξύλινου σκάφους και έχει αποδείξει την αντοχή της στο χρόνο, σε κατασκευές σύγχρονης ναυπηγοξυλουργικής. Ενεργοποιείται και με ελαφρώς χλωρή ξυλεία. Μέχρι να στεγνώσει
πλήρως, χρειάζονται σφικτήρες. - Εποξεική κόλλα 2 συστατικών Α και Β: Αποτελείται από την ρητίνη και το σκληρυντή της
που μπορεί να είναι γρήγορος ή αργός ανάλογα με τις απαιτήσεις ταχύτητας στερέωσης του
μίγματος, είναι η πιο ισχυρή κόλλα θαλάσσης που χρησιμοποιείται στη σύγχρονη
ναυπηγοξυλουργική και που έφερε επανάσταση στην κατασκευή των ξύλινων σκαφών.
Μοιάζει με διάφανο μέλι εξασφαλίζει πλήρη αντοχή και στεγανότητα στα σκάφη. Τα μόνα
της μειονεκτήματα είναι ότι στεγνώνει γρήγορα ή σχετικά γρήγορα ανάλογα με το σκληρυντή
και έχει μεγάλο κόστος. Η πρόσμιξη των συστατικών της γίνεται ανάλογα των απαιτήσεων
της στιγμής και τυχόν περισσεύματα είναι άχρηστα. Μέχρι να στεγνώσει πλήρως χρειάζεται
σφιγκτήρες για την πρόσμιξη και εφαρμογή της χρησιμοποιείται σπάτουλα. κατασκευαστής
θα πρέπει να ακολουθεί τις οδηγίες του προμηθευτή για την ποιότητα των αποτελεσμάτων. - Στόκοι και στεγανοποιητικά υλικά: Συναφή με τις κόλλες θαλάσσης είναι και τα διάφορα
υλικά στοκαρίσματος και στεγανότητας. Γεμίζουν τρύπες και αρμούς, αλλά δεν προσφέρουν
τίποτε στην αντοχή. Στο εμπόριο υπάρχουν καλά και σύγχρονα στεγανοποιητικά υλικά με
βάση την εποξεική ρητίνη και τη σιλικόνη. Εισχωρούν στα σόκορα, στους πόρους και στις
αμυχές, τις φράζουν και τις προστατεύουν από την υγρασία και το θαλασσινό νερό. Έχουν
απεριόριστη αντοχή στην ηλιοφάνεια και δουλεύονται εύκολα σε κάθε επιφάνεια με
σπάτουλα, πινέλο ή πιστόλι βαφής, ανάλογα με τις απαιτήσεις. Σε ορισμένες περιπτώσεις
πρέπει να μπει πρώτα ένα ειδικό αστάρι, ώστε να εξασφαλισθεί η σωστή πρόσφυση. Ο
κατασκευαστής θα πρέπει πάντοτε να ακολουθεί τις οδηγίες του προμηθευτή, για ποιότητα
εφαρμογής.