espa

Βασικές τεχνικές πετσώματος (κορνίζες, σανίδες γάστρας, κατάστρωμα)

Η κατασκευή του πετσώματος της γάστρας απαιτεί προσεκτική εργασία. Οι σανίδες που χρησιμοποιούνται για το πετσώμα πρέπει να ξηρανθούν περισσότερο από αυτές που χρησιμοποιούνται για τον σκελετό. Πριν την τοποθέτησή τους, βάφονται με μίνιο, όπως και τα ξύλα του σκελετού. Οι πρώτες σανίδες του πετσώματος της γάστρας τοποθετούνται κάτω από την τσάπα και διαμορφώνονται σε σειρές παράλληλες με αυτήν, γνωστές ως αράδες. Εάν οι αράδες αποτελούνται από περισσότερες από δύο σανίδες, τότε καρφώνονται πρώτα οι ακραίες σανίδες που τελειώνουν στους άσσους, και μετά η μεσαία. Το πλάτος των σανιδιών στο ψηλότερο σημείο της γάστρας αυξάνεται σταδιακά από τη μέση του σκάφους προς την πλώρη και την πρύμνη, ώστε οι αρμοί ανάμεσα στις αράδες να παραμένουν σχεδόν παράλληλοι σε όλο το μήκος του σκάφους. Για την εφαρμογή των σανιδιών χρησιμοποιούνται η στατζόλα και το μαστάρι για το μέτρημα και το σημάδεμα κάθε σανίδας της γάστρας. Πριν την εφαρμογή των σανιδιών στους νομείς, πελεκούν ένα μέρος της εξωτερικής τους επιφάνειας για να διαμορφώσουν το κατάλληλο φάλτσο, προσαρμόζοντας τα αντίστοιχα σανίδια του πετσώματος. Από τα πιο σημαντικά στοιχεία του σκελετού στην πλώρη και στην πρύμνη είναι ο τρόπος που «δένονται» αυτές με το μεσαίο τμήμα του σκάφους. Στην πρύμνη η σύνδεση αυτή αποτελείται από δύο μακριά ξύλα, τα ντουφέκια, με εγκοπές που προσαρμόζονται πάνω στους νομείς και ένα ξύλο τραπεζοειδούς σχήματος, τη φουρνιστή, που «δένονται» τα ντουφέκια μεταξύ τους και με το ποδόσταμα. Τα τρία πρώτα σανίδια πάνω από την καρίνα λαμβάνουν ειδικά ονόματα από τους ξυλοναυπηγούς. Η πρώτη ονομάζεται πιστρόφι ή ντουρέλο, η δεύτερη καβαλάρης και η τρίτη κόντρα-καβαλάρης. Αυτά τα σανίδια, λόγω του στρεβλωμένου σχήματός τους, υφίστανται τις μεγαλύτερες εγκάρσιες δυνάμεις και πρέπει να διαθέτουν μεγάλη ευλυγισία, ταυτόχρονα εξασφαλίζοντας την καλύτερη δυνατή εφαρμογή μεταξύ τους και με την καρίνα. Πριν τοποθετηθούν τα συγκεκριμένα σανίδια, συνήθως βρέχονται με θαλασσινό νερό ή ζεσταίνονται, ή και τα δύο μαζί. Ένα χαρακτηριστικό αυτών των σανιδιών είναι ότι πρέπει να μετρηθούν, να κοπούν και να βραχούν ή ζεσταθούν, τα τρία μαζί. Μετά τοποθετούνται τα τρία αυτά σανίδια πάνω στους νομείς, ενώ ξεκινά η διαδικασία μετρήματος και κοπής των υπόλοιπων σανιδιών.

Εικ28. Το πέτσωμα ενός περάματος στον Θόλο της Χίου. 1. κουπαστή, 2. πάνω ζωνάρι, 3. τρυπητό ή κουρζέτο, 4. ζωνάρι, 5. κόντρα-καβαλάρης, 6. καβαλάρης, 7. πιστρόφι, 8. καταφραή

Κατά τη συνέχεια του πετσώματος πάνω από την καρίνα, φτάνουμε στην περιοχή όπου υπάρχει το τελευταίο σανίδι του επάνω τμήματος. Στο κενό μεταξύ των δύο πετσωμένων τμημάτων τοποθετείται το τελευταίο σανίδι-κλειδί για όλο το πέτσωμα, που έχει τριγωνικό σχήμα, και ονομάζεται καταφραή. Κάθε σόκορο των σανιδιών τοποθετείται πάντοτε πάνω σε κάποιο νομέα για να μπορούν να καρφώνονται τα άκρα. Το στερέωμα των σανιδιών πάνω σε κάθε νομέα συνήθως γίνεται με τη χρήση δύο καβίλιων και ένα καρφί. Το ζουπάρισμα των καρφιών είναι μια ειδική εργασία που ακολουθεί το πέτσωμα. Χρησιμοποιούνται διάφορα είδη ζουπάδων και καμελιών παρόμοιου μεγέθους με το κεφάλι των καρφιών. Αυτά εισέρχονται περίπου μισό εκατοστό μέσα από τα σανίδια και στη συνέχεια γεμίζονται με πίσσα. Σε πιο δαπανηρές κατασκευές και ειδικά σε σημεία όπου οι τρύπες είναι ορατές, συνήθως τοποθετούνται ξύλινες σφήνες. Όταν ολοκληρώνεται το ζουπάρισμα, ξεκινά η διαδικασία του πλανίσματος κατά μήκος των ινών των σανιδιών.

Πέτσωμα κούμιζας
Η κούμιζα ή στρίτσιο είναι ο χώρος που έχει δημιουργηθεί κατόπιν της τοποθέτησης της καδένας. Βρίσκεται στην πλώρη και στην πρύμη σε τριγωνική μορφή και σε ψηλότερη θέση από το υπόλοιπο κατάστρωμα. Αφού επενδυθεί με σανίδια το σημείο αυτό θα ανοιχθεί ένας κυκλικός χώρος, όπου θα αποτελέσει το χώρο αποθήκευσης των σχοινιών και των αγκυρών. Στην περίπτωση επαγγελματικής χρήσης, η κούμιζα προσφέρει ασφάλεια στον ψαρά όταν «μαζεύει» τα παραγάδια ή τα δίχτυα του.

Εικ29. : Ολοκλήρωση των πλευρών και έναρξη πετσώματος του πυθμένα της γάστρας