Σύμφωνα με το εγχειρίδιο «Προστασία της Ασφάλειας και της Υγείας των Εργαζομένων στα Ξυλουργεία και τα Επιπλοποιεία Κίνδυνοι και Μέτρα Πρόληψης», Α΄ Έκδοση: Μάρτιος 2015 θα πρέπει να τηρούνται συγκεκριμένα μέτρα ασφαλείας, μιας και στα ξυλουργεία και στα επιπλοποιεία υπάρχουν σημαντικοί κίνδυνοι για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων. Αυτοί οι κίνδυνοι περιλαμβάνουν τραυματισμούς που προκαλούνται από μηχανήματα, κίνδυνο πυρκαγιάς και έκρηξης, έκθεση σε θόρυβο, σκόνη και διαλύτες, καθώς και προβλήματα μυοσκελετικής καταπόνησης, μεταξύ άλλων.
Σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία, οι υπεύθυνοι των επιχειρήσεων οφείλουν να λάβουν μέτρα για τη διασφάλιση της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων τους. Αυτό περιλαμβάνει επίσης την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των ίδιων των εργοδοτών όταν εργάζονται στον ίδιο χώρο, καθώς και την αντιμετώπιση των επικίνδυνων καταστάσεων που μπορεί να προκύψουν.
Το Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε.) είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που στοχεύει στην υποστήριξη της πολιτικής για την υγεία, την υγιεινή και την ασφάλεια της εργασίας. Ο οργανισμός αυτός παρέχει επιστημονική και τεχνική υποστήριξη μέσω έρευνας, πληροφόρησης και εκπαίδευσης τόσο στους εργοδότες όσο και στους εργαζομένους.
Στο πλαίσιο της στρατηγικής του για τη στήριξη των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων (ΜΜΕ) στον τομέα της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία, το ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε. υλοποίησε ένα πρόγραμμα για την εκπόνηση εκτίμησης επαγγελματικού κινδύνου. Αυτό το πρόγραμμα περιλάμβανε τα ξυλουργεία και τα επιπλοποιεία ως έναν από τους κλάδους προσανατολισμού.

Βασικές έννοιες για την υγεία και την ασφάλεια των εκπαιδευόμενων

Ο επαγγελματικός κίνδυνος αναφέρεται στον κίνδυνο που υπάρχει για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων σε έναν εργασιακό χώρο. Αυτός ο κίνδυνος μπορεί να προκύψει από πολλούς παράγοντες ή πηγές κινδύνου, όπως κινούμενα μέρη του εργασιακού εξοπλισμού, εργασία σε ύψος, φυσικούς παράγοντες όπως ο θόρυβος, χημικές ουσίες, ακατάλληλες στάσεις εργασίας και άλλους παράγοντες.
Οι αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων μπορεί να είναι ατυχήματα, όπως περιστατικά ακρωτηριασμού, καθώς και φθορά της υγείας ή επαγγελματικές ασθένειες που προκαλούνται από την εργασία, όπως η βαρηκοΐα λόγω έκθεσης σε υψηλό θόρυβο ή μυοσκελετικές παθήσεις. Η επικινδυνότητα του επαγγελματικού κινδύνου εκτιμάται ανάλογα με τη σοβαρότητα των επιπτώσεων και την πιθανότητα εμφάνισής τους.
Η νομοθεσία προβλέπει ότι οι εργοδότες έχουν την υποχρέωση να αξιολογούν και να διαχειρίζονται τους επαγγελματικούς κινδύνους στον χώρο εργασίας τους. Η διαδικασία πρόληψης περιλαμβάνει μέτρα όπως η εξάλειψη των πηγών κινδύνου, ο περιορισμός του κινδύνου στην πηγή, η αντικατάσταση του επικίνδυνου από λιγότερο επικίνδυνο, η εγκατάσταση προστατευτικών διατάξεων, η χρήση Μέσων Ατομικής Προστασίας, η ενημέρωση και εκπαίδευση των εργαζομένων, καθώς και ο έλεγχος για την αποτελεσματικότητα των μέτρων και η ενδεχόμενη αναθεώρησή τους. Όλα αυτά έχουν στόχο τη διασφάλιση της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων στον χώρο εργασίας.

 

Κίνδυνοι για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων στα ξυλουργεία-επιπλοποιεία και μέτρα πρόληψης

 

Εξοπλισμός εργασίας

Τα εργαλεία των ξυλουργών αποτελούν πηγή σοβαρού κινδύνου και εκδηλώνουν συχνά ατυχήματα, όπως ακρωτηριασμούς. Σε γενικές γραμμές, ο εξοπλισμός εργασίας πρέπει να φέρει τη σήμανση CE, προκειμένου να διασφαλίζεται η συμμόρφωσή του με τις προδιαγραφές υγείας και ασφάλειας που προβλέπονται από τη νομοθεσία. Ωστόσο, για ορισμένες εξαιρετικά επικίνδυνες μηχανές επεξεργασίας ξύλου (όπως κυκλικές πριόνια, μηχανήματα ξεχονδρίσματος, πριονοκορδέλες, ξεμορσαρίστρες, σβούρες κ.λπ.), απαιτείται να υπόκεινται σε έλεγχο από αναγνωρισμένο φορέα (δηλαδή, απαιτείται επιθεώρηση και τεχνικές δοκιμές σε εργαστήριο του αναγνωρισμένου φορέα για να επαληθευθεί ότι ο εξοπλισμός πληροί τις προδιαγραφές) ή πρέπει ο κατασκευαστής να έχει σύστημα διασφάλισης ποιότητας. Τα πεδία όπου το εργαλείο θα εγκατασταθεί (π.χ. σε σημείο εργασίας), τον τρόπο λειτουργίας του, και ενδεχόμενες παρεμβάσεις σε αυτό, δεν καλύπτονται από αυτήν τη σήμανση και δεν απαλλάσσουν τον χρήστη από την προσοχή του. Επίσης, η κατάρτιση του προσωπικού σχετικά με την ασφαλή χρήση του εξοπλισμού έχει ζωτική σημασία για την προστασία τους.

Σταθερά ξυλουργικά μηχανήματα

Στα εργαλεία αυτά συγκαταλέγονται τεμαχιστικά μηχανήματα, μηχανήματα πριονίσματος, μηχανήματα ξεχονδρίσματος, σταθερά τρυπάνια, σβούρες, συγκολλητικές μηχανές, γωνιάστρες κ.λπ.

Επικίνδυνες καταστάσεις / Κίνδυνοι

• Εργασία με μηχανήματα που δεν διαθέτουν σήμανση CE.
• Οι ασφαλιστικές διατάξεις έχουν απενεργοποιηθεί, ο προστατευτικός εξοπλισμός απουσιάζει και έχουν γίνει τροποποιήσεις στον τρόπο λειτουργίας της μηχανής με κίνδυνο τραυματισμού από επαφή με κινούμενο μέρος μηχανής (π.χ. λεπίδα πριονο- κορδέλας).
• Εργασία με ξύλα που έχουν ρόζους. Κίνδυνος να κλωτσήσει το ξύλο και ο εργαζόμενος να έρθει σε επαφή με το κινούμενο μέρος ενός μηχανήματος (π.χ. σβούρα).
• Τραυματισμός από θραύσματα υλικού.
• Έγκαυμα από επαφή με θερμές επιφάνειες.
• Τραυματισμός από πτώση πάνω σε μηχάνημα.
• Ελλιπής συντήρηση ή συντήρηση που δεν γίνεται με βάση τις υποδείξεις του κατασκευαστή.
• Ιδιοκατασκευές (πατέντες) μη πιστοποιημένες.
• Ανασφαλείς πρακτικές εργασίας (π.χ. απουσία ελέγχου του εξοπλισμού πριν τη χρήση, αλλαγή εξαρτημάτων ενόσω δουλεύει το μηχάνημα κ.ά.)
• Εργασία χωρίς εκπαίδευση στη χρήση του μηχανήματος.

 

Μέτρα πρόληψης

• Χρήση, κατά το δυνατόν, κλειστών τεμαχιστικών μηχανημάτων, τα οποία ο εργαζόμενος τροφοδοτεί από απόσταση με πρώτες ύλες και δεν έρχεται σε επαφή με τα κοπτικά.
• Ενεργοποίηση κατάλληλων ασφαλιστικών διατάξεων για την προστασία του εργαζόμενου από επαφή με κινούμενο μέρος μηχανής (π.χ. προφυλακτήρας, ασφάλεια που δεν επιτρέπει τη λειτουργία του μηχανήματος όταν αυτό ανοίγει κ.ά.).
• Χρήση δίχειρου συστήματος και συστήματος αποφυγής προσέγγισης του εργαζόμενου (π.χ. συρματόσχοινο ασφαλείας, φωτοκύτταρο) στην πρέσα και σε άλλα μηχανήματα όπως εργαλειομηχανές ψηφιακής καθοδήγησης (CNC).
• Τα κοπτικά της συγκολλητικής μηχανής βρίσκονται μέσα σε καμπίνα, η οποία παραμένει κλειστή κατά τη λειτουργία.
• Η προώθηση του υλικού γίνεται με οδηγό.
• Κατάλληλη ρύθμιση του προφυλακτήρα στις διαστάσεις του κομματιού που υφίσταται κατεργασία (π.χ. στην πριονοκορδέλα).
• Ο καθαρισμός των κοπτικών μηχανημάτων γίνεται με βοηθητικό εξοπλισμό και όχι με τα χέρια.
• Τακτικός έλεγχος, συντήρηση και επιδιόρθωση του εξοπλισμού εργασίας.
• Η συντήρηση γίνεται από εξειδικευμένο προσωπικό.
• Κατά τις εργασίες συντήρησης/καθαρισμού/αλλαγής εξαρτήματος/μετακίνησης μπλοκαρισμένου κομματιού, απομονώνεται ο εξοπλισμός από τις εξωτερικές πηγές ισχύος.
• Επιλογή κατάλληλων πρώτων υλών με ομοιόμορφη σύσταση (χωρίς ρόζους, έλεγχος για ξένα σώματα όπως καρφιά κ.λπ.).
• Τοποθέτηση μηχανημάτων κατεργασίας μεγάλων τεμαχίων (ξεχονδριστήρα, πριονοκορδέλα κ.λπ.) μακριά από διαδρόμους κυκλοφορίας.
• Αποφυγή προσέγγισης χεριών στην περιοχή του κοπτικού κατά τη λειτουργία (ιδιαίτερα σε μηχανήματα όπως η σβούρα).
• Ύπαρξη συστήματος τοπικής αναρρόφησης σκόνης.
• Χρήση μέσων ατομικής προστασίας (γυαλιά ασφαλείας, παπούτσια ασφαλείας, γάντια σε ορισμένες περιπτώσεις).

ΠΡΟΣΟΧΗ: Δεν πρέπει να φορούν γάντια οι εργαζόμενοι κατά τη χρήση μηχανών όπου υπάρχει ο κίνδυνος εμπλοκής του γαντιού.

Εργαλεία χειρός – Επικίνδυνες καταστάσεις / Κίνδυνοι

• Τραυματισμός από επαφή με το κινούμενο μέρος φορητού εργαλείου ισχύος (π.χ. τροχού).
• Τραυματισμός από πτώση εργαλείων από τον πάγκο, τα ράφια ή τα συρτάρια.
• Τραυματισμός ματιών από θραύση εργαλείου (π.χ. δίσκου τροχού) ή εκτόξευση κατεργαζόμενων τεμαχίων.
• Τραυματισμός από αποκόλληση και εκτόξευση μεταλλικού στελέχους σφυριού.
• Τραυματισμός ματιών από εκτόξευση πριονιδιού και σπινθήρων κατά την κατεργασία.
• Τραυματισμός κατά τη μεταφορά αιχμηρών εργαλείων.

 

Μέτρα πρόληψης

• Αποθήκευση των εργαλείων χειρός σε εργαλειοθήκη ή συρτάρι.
• Έλεγχος κατάστασης εργαλείων πριν τη χρήση και άμεση αντικατάσταση φθαρμένων εργαλείων.
• Μεταφορά των εργαλείων με εργαλειοθήκη, ευταξία χώρου εργασίας.
• Χρήση κατάλληλων εργαλείων για κάθε εργασία (σωστού μεγέθους και τύπου).
• Αποφυγή συνδυασμού εργαλείων και χρήση πατεντών.
• Η φορά της χάραξης ή κοπής να είναι πάντοτε προς τα έξω.
• Χρήση του εργαλείου σε απόσταση από άλλους εργαζόμενους.
• Τακτική λίπανση πριονιού.
• Στερέωση του κατεργαζόμενου τεμαχίου πριν τη χρήση του εργαλείου.
• Αποσύνδεση του εργαλείου ισχύος από την παροχή ρεύματος μετά τη χρήση.
• Έλεγχος για ορατές φθορές του δίσκου στον τροχό (σβουράκι) και δοκιμή του πριν τη χρήση.
• Έλεγχος τοποθέτησης προφυλακτικού καλύμματος τροχού.
• Τα εργαλεία χειρός βρίσκονται σε καλή κατάσταση.
• Η χρήση εργαλείων χειρός, όπως η πλάνη ή το δράπανο, γίνεται με τα δύο χέρια.
• Χρήση μόνον του κατάλληλου δίσκου (κατάλληλη διάμετρος, στροφές, είδος εργασίας).
• Έλεγχος ότι το διάκενο που υπάρχει στη βάση του δίσκου είναι μικρότερο από 2 mm.
• Τοποθέτηση συστήματος απορρόφησης και συλλογής της παραγόμενης σκόνης κατά τη χρήση εργαλείων λείανσης.
• Χρήση της κατάλληλης πριονολάμας σέγας, ανάλογα με την εκτελούμενη εργασία.
• Αποφυγή φαρδιών ρούχων, κοσμημάτων κ.ά. και μάζεμα των μακριών μαλλιών κατά τη χρήση περιστροφικών εργαλείων ισχύος.
• Απομάκρυνση εύφλεκτων υλικών από το σημείο όπου χρησιμοποιείται ο τροχός.
• Χρήση μέσων ατομικής προστασίας (γυαλιά ασφαλείας ή προσωπίδας, παπούτσια ασφαλείας, προστατευτικά ακοής).
• Αποσυμπίεση των πνευματικών εργαλείων πριν από οποιαδήποτε εργασία συντήρη- σης ή άλλη επέμβαση σε αυτά.

 

Κτηριακές εγκαταστάσεις

Οι κτηριακές εγκαταστάσεις είναι ο χώρος στον οποίο εκτελούνται οι καθημερινές εργασίες ενός ξυλουργείου – επιπλοποιείου. Οι εγκαταστάσεις αυτές πρέπει να πληρούν ορισμένες προδιαγραφές, οι οποίες προκύπτουν από την ισχύουσα νομοθεσία.

Επικίνδυνες καταστάσεις / Κίνδυνοι

• Τραυματισμός από πτώση από ύψος (π.χ. πτώση από πατάρι που δεν έχει προστατευτικό).
• Τραυματισμός από πτώση στο ίδιο επίπεδο (π.χ. γλίστρημα από λάδια).
• Τραυματισμός από πτώση υλικών (π.χ. σανίδων ξύλου).
• Τραυματισμός από πτώση αντικειμένων (π.χ. εργαλεία, καθρέπτες).
• Εγκλωβισμός σε περιπτώσεις εκτάκτων καταστάσεων (π.χ. σεισμός).

Ηλεκτρικός κίνδυνος

Η επαφή με ηλεκτρικές διατάξεις (καλώδια, πρίζες, πίνακες, ηλεκτρικά εργαλεία κ.ά.) ενέχει κινδύνους για τη ζωή και την υγεία του ανθρώπου. Οι κυριότεροι κίνδυνοι που πηγάζουν από το ηλεκτρικό ρεύμα είναι η ηλεκτροπληξία, η πυρκαγιά και η έκρηξη.

Επικίνδυνες καταστάσεις / Κίνδυνοι

Κίνδυνοι από εξαρτήματα της ηλεκτρικής εγκατάστασης (πίνακες, πρίζες, διακόπτες και καλωδιώσεις):

• Ηλεκτροπληξία από επαφή με ηλεκτροφόρο μεταλλικό μέρος, από εισροή υγρού στον διακόπτη, την πρίζα ή τον ηλεκτρικό πίνακα, από διαρροή σε αγείωτη μεταλλική επιφάνεια εξοπλισμού ή από επαφή με καλώδιο που έχει φθαρμένη μόνωση.
• Τραυματισμός από ακούσια λειτουργία εξοπλισμού, αναπάντεχη διακοπή ή αδυναμία διακοπής λειτουργίας σε επικίνδυνη κατάσταση.
• Εγκαύματα από έκρηξη ή πυρκαγιά λόγω σπινθηρισμών κατά τη λειτουργία διακοπτών, κινητήρων κ.ά. ή υπερθέρμανση καλωδίου και καταστροφή της μόνωσής του, εξαιτίας υπερφόρτωσης ή βραχυκυκλώματος.

Κίνδυνοι κατά την εργασία με φορητό ηλεκτρικό εξοπλισμό (εργαλεία, μπαλαντέζες κ.ά.)

• Ηλεκτροπληξία από ακούσια επαφή με μεταλλικό τμήμα του εξοπλισμού υπό τάση, σε περίπτωση διαρροής ή εισροής υγρών στο εργαλείο από φθορά του καλωδίου τροφοδοσίας ή ελαττωματικό ρευματολήπτη (φις).
• Εγκαύματα από πυρκαγιά ή έκρηξη από εξοπλισμό που εκλύει θερμότητα ή δημιουργεί σπινθηρισμούς κατά τη λειτουργία του.
• Τραυματισμός ματιών ή χεριών από θραύση λαμπτήρα φορητού φωτιστικού.

 

Μέτρα πρόληψης

Μέτρα πρόληψης κινδύνων από εξαρτήματα της ηλεκτρικής εγκατάστασης (πίνακες, πρίζες, διακόπτες και καλωδιώσεις)

• Τοποθέτηση διακοπτών και πριζών στεγανού τύπου σε ύψος κάτω του ενός μέτρου από το δάπεδο και σε χώρους που χαρακτηρίζονται υγροί (προστασίας τουλάχιστον IP54).
• Τοποθέτηση διακοπτών αντιεκρηκτικού τύπου σε περιβάλλον όπου χρησιμοποιούνται ή αποθηκεύονται εύφλεκτα υλικά.
• Τοποθέτηση επαρκούς αριθμού πριζών σε κατάλληλα σημεία ώστε να αποφεύγονται τα πολύπριζα, οι προεκτάσεις και οι ιδιοκατασκευές.
• Όδευση των καλωδιώσεων μέσα από μεταλλικούς ή πλαστικούς σωλήνες, πλαστικά κανάλια διανομής ή πάνω σε μεταλλικές σχάρες για προστασία από μηχανικές καταπονήσεις, περιβαλλοντικές επιδράσεις και φθορές.
• Επιλογή καλωδίων κατάλληλων προδιαγραφών ανάλογα με τη χρήση (π.χ. με μόνωση νεοπρενίου που είναι ανθεκτική στα λάδια, τα γράσα κ.λπ.).
• Τοποθέτηση αντιηλεκτροπληξιακού διακόπτη στον ηλεκτρικό πίνακα και τακτικός έλεγχος μέσω ενσωματωμένου μηχανισμού δοκιμής (πλήκτρο TEST).
• Πραγματοποίηση εργασιών συντήρησης, επισκευής ή αναβάθμισης της εγκατάστασης μόνο από αδειούχο ηλεκτρολόγο.
• Επιλογή ηλεκτρικού πίνακα (σύμφωνα με τις απαιτήσεις του προτύπου ΕΛΟΤ HD 384) με κάλυμμα (πορτάκι), το οποίο ασφαλίζει και παραμένει κλειστό (εκτός και αν απαιτείται διαφορετικά). Προστατευτικά μονωτικά καλύμματα για αποφυγή ακούσιας επαφής με ηλεκτροφόρα στοιχεία του πίνακα. Επισήμανση (π.χ. με αυτοκόλλητες πινακίδες) για διάκριση λειτουργίας κυκλώματος ή εξοπλισμού κάθε διακόπτη ή ασφάλειας.
• Μέτρα προστασίας κατά την εργασία με φορητό ηλεκτρικό εξοπλισμό (εργαλεία, μπαλαντέζες κ.ά.)
• Χρήση εξοπλισμού και εργαλείων αντιεκρηκτικού τύπου σε χώρους όπου μπορεί να υπάρχουν εκρηκτικές ατμόσφαιρες.
• Χρήση εργαλείων χειρός πεπιεσμένου αέρα ή επαναφορτιζόμενης μπαταρίας, ιδιαίτερα σε χώρους που μπορεί να υπάρχουν νερά.
• Χρήση ηλεκτρικών εργαλείων χειρός που διαθέτουν διπλή μόνωση και τροφοδοσία τους μέσω μετασχηματιστή απομόνωσης (λόγος μετασχηματισμού 1:1).
• Αντικατάσταση φθαρμένων καλωδίων τροφοδοσίας ή φις συσκευών και όχι πρόχειρη επισκευή (με μονωτική ταινία κ.λπ.).
• Χρήση φορητών φωτιστικών (μπαλαντέζες) που λειτουργούν με χαμηλή τάση (π.χ. 24 ή 42 Volts) μέσω μετασχηματιστή ή χρήση επαναφορτιζόμενων (χωρίς καλώδιο) φορητών φωτιστικών χαμηλής τάσης με λαμπτήρες αλογόνου ή LED.
• Ο φορητός φωτισμός 230 Volts θα πρέπει να έχει:

1) διπλή μόνωση ή να είναι κατασκευασμένος εξ ολοκλήρου από μονωτικό υλικό (π.χ. πλαστικό)
2) λαμπτήρα που προστατεύεται από ανθεκτικό μονωτικό πλέγμα ή διαφανές μονωτικό κάλυμμα και
3) να τροφοδοτείται μέσω μετασχηματιστή απομόνωσης.

Κίνδυνοι πυρκαγιάς – εκρήξεων

Για την πρόληψη της έναρξης και της επέκτασης μιας φωτιάς, είναι ουσιώδες να αποφεύγεται η συνύπαρξη τριών βασικών παραγόντων: καύσιμου υλικού, κατάλληλης θερμοκρασίας (ανάλογα με το είδος του καυσίμου) και οξυγόνου. Αυτοί οι παράγοντες αποτελούν το λεγόμενο “τρίγωνο της φωτιάς.” Συνήθως, απαιτείται επίσης η παρουσία μιας εξωτερικής πηγής ανάφλεξης (όπως σπινθήρας, θερμότητα από εργασία, κλπ.). Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις όπου οι συνθήκες θερμοκρασίας και το είδος του καυσίμου οδηγούν στην αυτανάφλεξη (π.χ. όταν υπάρχει ψιλή σκόνη ξύλου από τρίψιμο σε χώρο με χαμηλή υγρασία και παρουσία πηγών ανάφλεξης). Σημαντικό είναι επίσης να σημειωθεί ότι η ελάχιστη εκρηκτική συγκέντρωση για το λεγόμενο “αλεύρι ξύλου” είναι 60g/m3. Επιπλέον, στα ξυλουργεία αποθηκεύονται και χρησιμοποιούνται διάφορα εύφλεκτα υλικά με αυξημένο κίνδυνο πυρκαγιάς ή έκρηξης, όπως διαλύτες στα βαφεία και άλλα.

 

Επικίνδυνες καταστάσεις / Κίνδυνοι

• Ελλιπή μέτρα που μπορεί να οδηγήσουν σε πυρκαγιά ή έκρηξη, καθώς και ελλιπή μέτρα προστασίας του προσωπικού για την ασφαλή εκκένωση του κτηρίου, όπως ενδεικτικά.
• Κακές πρακτικές στην αποθήκευση και τη χρήση εύφλεκτων υλικών ή/και ανεπαρκής εξαερισμός του χώρου με κίνδυνο δημιουργίας εύφλεκτης ή εκρηκτικής ατμόσφαιρας.
• Ανεπαρκής έλεγχος των πηγών θερμότητας – ανάφλεξης (π.χ. γυμνές φλόγες, τσιγάρα, στατικός ηλεκτρισμός, βραχυκυκλώματα, εργασίες που περιλαμβάνουν τρόχισμα, κοπή κ.ά.).
• Ελλιπή μέτρα παθητικής πυροπροστασίας (ανεπαρκής πυραντοχή, ανεπάρκεια οδεύσεων διαφυγής και εξόδων κινδύνου, έλλειψη σήμανσης και φωτισμού ασφαλείας κ.λπ.).
• Ελλιπή μέτρα ενεργητικής πυροπροστασίας (π.χ. έλλειψη πυροσβεστήρων ή μόνιμων μέσων πυρόσβεσης, ελλιπής συντήρηση και σήμανση εξοπλισμού, μη εύκολη πρόσβαση στον πυροσβεστικό εξοπλισμό).
• Ελλιπής προετοιμασία προσωπικού για την αντιμετώπιση πυρκαγιών και άλλων έκτακτων καταστάσεων.
• Οι κίνδυνοι για τον άνθρωπο και τις εγκαταστάσεις μετά από μια πυρκαγιά ή έκρηξη μπορεί να είναι:
  – Υψηλές θερμοκρασίες: υπερθερμία, αφυδάτωση, σοκ, εγκαύματα, αναπνευστικά προβλήματα, καρδιακά προβλήματα κ.ά., που μπορεί να οδηγήσουν ακόμη και στον θάνατο.
  – Μείωση οξυγόνου: αίσθηση πνιγμού, συμπτώματα ασφυξίας και τελικά θάνατος.
  – Υποβάθμιση ή καταστροφή λόγω υψηλών θερμοκρασιών των φερόντων στοιχείων των κτηρίων με καταρρεύσεις δομικών στοιχείων.
  – Εκρήξεις: σοβαροί τραυματισμοί ή/και θάνατοι από το ωστικό κύμα και τα θραύσματα.
  –  Καυσαέρια (καπνός, διάφορες χημικές ενώσεις, ανάλογα με το είδος των υλικών που καίγονται): αναπνευστικά προβλήματα ή και θάνατος.

 

Μέτρα πρόληψης

Γενικά μέτρα

• Χειρισμός εύφλεκτων υλικών με τρόπο ώστε να αποφεύγεται η δημιουργία εύφλεκτης ή εκρηκτικής ατμόσφαιρας και επικίνδυνων καταστάσεων, όπως ενδεικτικά:
  Α) Αντικατάσταση χημικών ουσιών από άλλες, λιγότερο επικίνδυνες. Παράδειγμα: χρήση λιγότερο εύφλεκτου διαλύτη, για καθαρισμό επίπλων από κόλλες.
  Β) Τήρηση οδηγιών Δελτίων Δεδομένων Ασφάλειας (ΔΔΑ). Ιδιαίτερη προσοχή: ύπαρξη κινδύνου δημιουργίας τοξικών προϊόντων κατά την καύση υλικών. Λήψη κατάλληλων μέτρων προστασίας όπως σήμανση, ύπαρξη κατάλληλου εξοπλισμού ατομικής προστασίας, κατάλληλων μέσων πυρόσβεσης κ.λπ.
• Τοποθέτηση συστήματος αναρρόφησης της σκόνης για την αποφυγή πυρκαγιάς/ έκρηξης. Η σκόνη που συλλέγεται θα πρέπει κατά προτίμηση να οδηγείται σε χώρο εκτός του ξυλουργείου. Ανάλογα με την απαιτουμένη δυναμικότητα των απαγωγέων και το μέγεθος του ξυλουργείου, υπάρχουν συγκεκριμένες προδιαγραφές για το σύστημα απαγωγής, συλλογής και απόθεσης της σκόνης. Συντήρηση συστήματος αναρρόφησης της σκόνης. Συχνός καθαρισμός υπολειμμάτων σκόνης, απαγόρευση καθαρισμού μέσω πεπιεσμένου αέρα.
• Απομάκρυνση από τους χώρους εργασίας των πηγών θερμότητας (π.χ. οικιακές συσκευές), μέριμνα για αντικατάσταση πηγών θερμότητας με ασφαλέστερες (π.χ. να αποφεύγεται η χρήση εγκαταστάσεων θέρμανσης με ανοιχτή φλόγα ή υγραέριο, να μην χρησιμοποιούνται αυτοσχέδιες εστίες θέρμανσης όπως κομμένα βαρέλια κ.λπ.).
• Απαγόρευση ορισμένων ενεργειών που θα μπορούσαν να προκαλέσουν πυρκαγιά ή και έκρηξη (π.χ. κάπνισμα, χρήση γυμνής φλόγας όπως σπίρτα και αναπτήρες) σε χώρους διαχείρισης/αποθήκευσης εύφλεκτων υλικών και όπου υπάρχει ο κίνδυνος δημιουργίας εκρηκτικής ατμόσφαιρας.
• Σε χώρους όπου υπάρχει η πιθανότητα δημιουργίας εκρηκτικής ατμόσφαιρας θα πρέπει να λαμβάνονται μέτρα προστασίας από τον στατικό ηλεκτρισμό (π.χ. γείωση εξοπλισμού και εγκαταστάσεων).
• Απαγόρευση υλοποίησης θερμών εργασιών (π.χ. συγκολλήσεις) αν δεν έχουν ληφθεί τα κατάλληλα μέτρα όπως προβλέπονται στη σχετική νομοθεσία (άδεια θερμής εργασίας κ.λπ.).
• Συντήρηση και τακτικές επιθεωρήσεις όλων των μηχανολογικών και ηλεκτρικών εγκαταστάσεων και του εξοπλισμού σύμφωνα με τους κανονισμούς.
• Αποθήκευση υλικών με τέτοιο τρόπο ώστε να απέχουν από την οροφή του κτηρίου τουλάχιστον 50 εκ.
• Κατάλληλη σήμανση χώρων εργασίας.
• Αποθήκευση εύφλεκτων υλικών σε κατάλληλους χώρους. Παράδειγμα: ύπαρξη κατάλληλων δοχείων για εύφλεκτα υγρά, τα οποία κρατούνται κλειστά και αποθηκεύονται σε ξεχωριστό πυροδιαμέρισμα και σε πυράντοχα ερμάρια.
• Καθαριότητα και ευταξία χώρων εργασίας. Συνεχής μέριμνα καθαρισμών (θέσεων εργασίας, αποθηκών, καναλιών, καλωδίων-σωληνώσεων, χώρων κυκλοφορίας κ.ά.). Απομάκρυνση άχρηστων υλικών σε θέσεις ασφαλείς από άποψη μετάδοσης τυχόν πυρκαγιάς.
• Διατήρηση υλικών στον χώρο παραγωγής και αποθήκευσης στα προβλεπόμενα από τη μελέτη πυροπροστασίας όρια. Δίοδοι μεταξύ αποθηκευμένων υλικών για διευκόλυνση επέμβασης σε περίπτωση πυρκαγιάς.
• Συχνός αερισμός όλων των χώρων.
• Θέση εκτός λειτουργίας των ηλεκτρικών ή θερμικών εγκαταστάσεων κατά τις μη εργάσιμες ημέρες και ώρες.
• Ορισμός υπεύθυνου υπαλλήλου της επιχείρησης, για καθημερινή επιθεώρηση όλων των διαμερισμάτων, αποθηκών κ.λπ. μετά τη διακοπή της εργασίας, καθώς και τις εργάσιμες ώρες για επισήμανση και εξάλειψη τυχόν υφιστάμενων προϋποθέσεων έναρξης πυρκαγιάς.

Επικίνδυνες Ουσίες

Σ’ ένα ξυλουργείο – επιπλοποιείο είναι δυνατό να εντοπιστεί πλήθος επικίνδυνων ουσιών. Οι ουσίες αυτές μπορεί να είναι συστατικά των υλικών κατεργασίας (πχ. των υλικών βαφής) ή και συστατικά των πρώτων υλών, ιδιαίτερα αν τα ξύλα έχουν ήδη υποστεί κάποια επεξεργασία. Η ύπαρξη επικίνδυνων χημικών ή φυσικών συστατικών, ιδιαίτερα όταν είναι σε αέρια μορφή, πολλές φορές δεν είναι ανιχνεύσιμη και δεν γίνεται αντιληπτή. Αναλυτικότερα, οι ουσίες που είναι δυνατόν να εμφανιστούν στα ξυλουργεία είναι: σκόνη ξύλου, διαλύτες καθαρισμού, χρώματα και βερνίκια βαφής, χημικά σε κόλλες συγκόλλησης ή σε συνθετικά ξύλα (π.χ. η φορμαλδεΰδη σε επιφάνεια MDF).

 

Επικίνδυνες καταστάσεις / Κίνδυνοι

• Αιωρούμενα σωματίδια σκόνης ξύλου που σχηματίζονται κατά την κατεργασία του ξύλου και τα οποία σε υψηλές συγκεντρώσεις μπορεί να προκαλέσουν άσθμα, δερματίτιδες, ρινίτιδες κ.ά. Ιδιαίτερα η σκόνη σκληρού ξύλου (π.χ. βελανιδιάς) μπορεί σε σπάνιες περιπτώσεις να προκαλέσει καρκίνο της μύτης.
• Διαλύτες (συχνά υδρογονάνθρακες, όπως το ιδιαίτερα επιβλαβές τολουόλιο που υπάρχει σε βαφές κ.ά.) είναι δυνατό να προκαλέσουν δερματοπάθειες, νευρολογικές, νεφρικές ή και ηπατικές διαταραχές.
• Απουσία δικτύου αναρρόφησης σκόνης ή φορητών συσκευών που να καλύπτουν όλα τα μηχανήματα κατεργασίας.
• Εργασίες βαφής σε χώρο δίχως κατάλληλο εξαερισμό.
• Χρήση προϊόντων αμφίβολης ταυτότητας

Μέτρα πρόληψης

• Αντικατάσταση επικίνδυνων τοξικών ξύλων με λιγότερο επικίνδυνα.
• Υποκατάσταση χημικών ουσιών από άλλες λιγότερο επικίνδυνες. Παράδειγμα: υποκατάσταση βαφών οργανικής βάσης με άλλες υδατοδιαλυτές για τη βαφή επιφανειών. (Προσοχή: μια υδατοδιαλυτή βαφή δεν είναι κατ’ ανάγκην αβλαβής).
• Απαγόρευση χρήσης χημικού προϊόντος που στη συσκευασία του δεν υπάρχει ετικέτα.
• Η ετικέτα στη συσκευασία ενός χημικού προϊόντος πρέπει να περιέχει τις παρακάτω πληροφορίες:
  Α) ταυτότητα του προϊόντος
  Β) σύσταση του προϊόντος
  Γ) όνομα του φορέα που είναι υπεύθυνος για την πώληση του προϊόντος
  Δ) περιγραφή των κινδύνων από τη χρήση του προϊόντος
  Ε) μέτρα πρόληψης των κινδύνων.
• Το Δελτίο Δεδομένων Ασφάλειας (ΔΔΑ) είναι ένα έγγραφο που θα πρέπει να συνοδεύει κάθε χημικό προϊόν. Περιέχει πολύτιμες πληροφορίες για τα κατάλληλα μέτρα προστασίας της υγείας κατά τη χρήση του προϊόντος αυτού. Ο εργοδότης έχει από το νόμο το δικαίωμα να λαμβάνει το ΔΔΑ στην ελληνική γλώσσα από τον παραγωγό, τον εισαγωγέα ή τον διανομέα του, είτε κατά την παραλαβή του προϊόντος είτε και πριν απ’ αυτήν. Με βάση τις πληροφορίες που περιέχονται στο ΔΔΑ, ο εργοδότης έχει την υποχρέωση να εκπαιδεύσει τους εργαζομένους του για τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν και για τα μέσα προστασίας που πρέπει να χρησιμοποιούν.

Επισήμανση των χημικών προϊόντων

Tα παρακάτω εικονίδια εμφανίζονται πάνω στην ετικέτα και στο Δελτίο Δεδομένων Ασφάλειας:

• Η συγκέντρωση μιας χημικής ουσίας στον αέρα των χώρων εργασίας δεν θα πρέπει να υπερβαίνει ποτέ ένα όριο, γιατί διαφορετικά απειλείται η υγεία των εργαζομένων. Το όριο αυτό ονομάζεται Οριακή Τιμή Έκθεσης (ΟΤΕ). Είναι ο μέσος όρος της συγκέντρωσης μιας ουσίας για ένα οκτάωρο εργασίας, ο οποίος δεν θα πρέπει να υπερβαίνεται. Υπάρχει και ένα ακόμη όριο: η Ανώτατη Οριακή Τιμή Έκθεσης (ΑΟΤΕ) που είναι ο μέσος όρος της συγκέντρωσης μιας ουσίας για ένα δεκαπεντάλεπτο εργασίας, ο οποίος, επίσης, δεν θα πρέπει να υπερβαίνεται. Πολλές ενώσεις που χρησιμοποιούνται στους εργασιακούς χώρους διαθέτουν μια ΟΤΕ και μια ΑΟΤΕ (Προεδρικό Διάταγμα 90/1999). Στην ελληνική νομοθεσία (Π.Δ. 77/1993) δεν υπάρχει οριακή τιμή για τη σκόνη ξύλου. Ισχύει η οριακή τιμή για την αδρανή σκόνη (ΠΔ 90/1999):
  – Eισπνεύσιμη σκόνη: 10mg/m3 (Eισπνεύσιμη σκόνη είναι το σύνολο των σωματιδίων που μπορεί να δεχθεί ο εργαζόμενος, εισπνέοντας από τη μύτη και το στόμα).
  – Αναπνεύσιμη σκόνη: 5mg/m3 (Αναπνεύσιμη σκόνη είναι αυτή που φτάνει στις κυψελίδες των πνευμόνων).

  Η Αμερικανική Εταιρία Κυβερνητικών Υγιεινολόγων Βιομηχανίας (ACGIH, 2013) έχει θεσπίσει οριακή τιμή για τη σκόνη ξύλου το 1mg/m3.
  Η φορμαλδεΰδη έχει ΟΤΕ και ΑΟΤΕ τα 2 ppm (μέρη ανά εκατομμύριο) (Π.Δ. 90/1999).
  Το τολουόλιο έχει ΟΤΕ 50 ppm και ΑΟΤΕ 100 ppm (Π.Δ. 162/2007).

• Είναι απαραίτητο να πραγματοποιούνται μετρήσεις για τον προσδιορισμό της συγκέντρωσης ορισμένων χημικών ουσιών στον αέρα των ξυλουργείων. Εάν οι τιμές που θα προσδιορισθούν υπερβαίνουν την ΟΤΕ ή την ΑΟΤΕ της σχετικής ουσίας, θα πρέπει να λαμβάνονται ειδικά μέτρα, π.χ. καλός γενικός ή τοπικός εξαερισμός.
• Χρήση συστημάτων απαγωγής (σταθεροί, αναρτώμενοι ή φορητοί) για την προστασία από σκόνη και διαλύτες. Διατήρηση καλού φυσικού εξαερισμού. Συχνός καθαρισμός υπολειμμάτων σκόνης, ποτέ με χρήση πεπιεσμένου αέρα.
• Χρήση ειδικής προστατευτικής μάσκας για αποφυγή εισπνοής αιωρούμενων σωματιδίων.
• Οι εργασίες βαφής πρέπει να πραγματοποιούνται σε χώρο κατάλληλα διαμορφωμένο, με κατάλληλο εξαερισμό, κατάλληλα μέσα πυρόσβεσης και απουσία πηγών ανάφλεξης.

 

Θόρυβος

Όπως είναι φυσικό, οι εργαζόμενοι στα ξυλουργεία εκτίθενται σε υψηλό θόρυβο κατά τη διάρκεια εργασιών με μηχανήματα όπως η πριονοκορδέλα, η σβούρα, το ρούτερ υψηλής ταχύτητας, το κομπρεσέρ ή φορητά ξυλουργικά εργαλεία όπως η σέγα, ο τροχός κ.ά. Τα χαρακτηριστικά του ξύλου μπορεί να αυξήσουν τον θόρυβο που παράγει ένα μηχάνημα (π.χ. πάχος, είδος ξύλου, μήκος κ.ά.). Επίσης, το σύστημα αναρρόφησης σκόνης ξύλου που είναι προσαρμοσμένο στα μηχανήματα παράγει θόρυβο. Για αυτό, μπορούν να προκύψουν και κάποιες αρνητικές επιπτώσεις στον ανθρώπινο οργανισμό. Συγκεκριμένα:

Επικίνδυνες καταστάσεις / Κίνδυνοι

• Ακουστικές επιδράσεις (στο αυτί):
  – Βαρηκοΐα (από τις συχνότερες επαγγελματικές ασθένειες). Η έκθεση σε υψηλό θόρυβο ή και η συνεχής έκθεση σε μέτριο θόρυβο προκαλεί βλάβη με αποτέλεσμα να μην γίνεται αντιληπτός ο ήχος. Η επαγγελματική βαρηκοΐα συμπεριλαμβάνεται στον εθνικό κατάλογο των επαγγελματικών ασθενειών που καθορίζονται στο ΠΔ 41/2012 (ΦΕΚ 91/Α_ 12).
• Μη ακουστικές επιδράσεις (στο νευρικό σύστημα, στις ψυχικές λειτουργίες, στο κυκλοφορικό, στο γαστρεντερικό, στο ενδοκρινικό και άλλα συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού)
  – Οι εκτιθέμενοι στον θόρυβο παρουσιάζουν συχνά υπέρταση, ταχυκαρδία, διαταραχές στην πέψη, δυσκολία στη συγκέντρωση, πονοκεφάλους, διαταραχές στον ύπνο, σωματική κόπωση, εκνευρισμό, υπερένταση, άγχος, καθώς και διαταραχές στη συμπεριφορά.

 

Μέτρα πρόληψης

• Ο θόρυβος στον οποίο εκτίθεται ο απασχολούμενος με την ξυλογλυπτική δεν πρέπει να ξεπερνά τις οριακές τιμές που θέτει η νομοθεσία (Π.Δ. 149/2006). Οι οριακές αυτές τιμές για συνεχόμενες 8 ώρες εργασίας είναι:
  – 80 dB(A), κατώτερη τιμή έκθεσης για ανάληψη δράσης
  – 85 dB(A), ανώτερη τιμή έκθεσης για ανάληψη δράσης
  – 87 dB(A), ανώτερη οριακή τιμή έκθεσης (συνυπολογίζοντας τη μείωση του θορύβου που επιτυγχάνεται από τα μέσα ατομικής προστασίας).

Η νομοθεσία προβλέπει και οριακές τιμές για τη μέγιστη στιγμιαία πίεση θορύβου (Ppeak):
– 135 dB(C), κατώτερη τιμή έκθεσης για ανάληψη δράσης
– 137 dB(C), ανώτερη τιμή έκθεσης για ανάληψη δράσης
– 140 dB(C), ανώτερη οριακή τιμή έκθεσης (συνυπολογίζοντας τη μείωση του θορύβου που επιτυγχάνεται από τα μέσα ατομικής προστασίας).

Η μέτρηση του θορύβου γίνεται με ηχόμετρα που τοποθετούνται κοντά στο αυτί του εργαζόμενου.

• Επιλογή εξοπλισμού χαμηλής εκπομπής θορύβου.
• Τήρηση των οδηγιών συντήρησης του εξοπλισμού.
• Απομόνωση του θορυβώδους εξοπλισμού (π.χ. εγκατάσταση αεροσυμπιεστή στο υπόγειο του συνεργείου).
• Χρήση ηχοαπορροφητικών υλικών στους χώρους εργασίας.
• Εγκλεισμός θορυβώδους εξοπλισμού.
• Επιλογή δίσκων με προδιαγραφές μειωμένης εκπομπής θορύβου.
• Ιατρική παρακολούθηση.
• Μείωση των ωρών εργασίας με έκθεση σε θόρυβο.
• Χρήση κατάλληλων μέσων ατομικής προστασίας (π.χ. ωτοασπίδων) ακόμα και σε εργασίες φαινομενικά χαμηλού κινδύνου (π.χ. τριβείο). Τα μέσα ατομικής προστασίας αποτελούν την τελευταία γραμμή άμυνας κατά του θορύβου και πρέπει να χρησιμοποιούνται από τους εργαζόμενους όταν απασχολούνται σε θορυβώδεις εργασίες.

 

Δονήσεις

Η μεταφορά των δονήσεων στον εργαζόμενο σε ξυλουργείο-επιπλοποιείο πραγματοποιείται κυρίως μέσω των χεριών όταν ο εργαζόμενος χειρίζεται σταθερά μηχανήματα, όπου η δόνηση μεταφέρεται στον άνθρωπο από το κομμάτι εργασίας, και όταν χειρίζεται φορητά εργαλεία ισχύος όπου η δόνηση μεταδίδεται από τη λαβή. Παραδείγματα μηχανημάτων εκπομπής υψηλών δονήσεων είναι η πλάνη επιφανειών, η σέγα κ.ά.

Επικίνδυνες καταστάσεις / Κίνδυνοι

• Οι δονήσεις μπορεί να προκαλέσουν:
  Α) Σοβαρές βλάβες και διαταραχές στις φυσιολογικές λειτουργίες
  Β) Διάφορες ανατομικές αλλοιώσεις ως συνέπεια συνεχών μικροτραυματισμών των μαλακών ιστών
  Γ) Ψυχολογικές διαταραχές που είναι ικανές να επηρεάσουν αρνητικά τη γενικότερη κατάσταση της ψυχικής ευεξίας του ατόμου, μειώνοντας την ικανότητα αντίδρασης του οργανισμού στα εξωτερικά ερεθίσματα.
• Οι δονήσεις των συχνοτήτων μεταξύ 10 και 50 Hz προσβάλλουν τα οστά και τις αρθρώσεις, κυρίως των άκρων και της σπονδυλικής στήλης προκαλώντας εκφύλιση του σκελετού, ως συνέπεια μικροτραυματισμών των ιστών.
• Οι δονήσεις των συχνοτήτων πάνω από 50 Hz, όπως αυτές που προκαλούνται από τα τρυπάνια και άλλα κρουστικά ή περιστρεφόμενα εργαλεία, προκαλούν διάφορες νευροαγγειακές εκδηλώσεις και ευθύνονται για τη δημιουργία του «φαινομένου Raynaud» ή του συμπτώματος του «λευκού δακτύλου».

 

Μέτρα πρόληψης

Τα μέτρα στοχεύουν κυρίως στον περιορισμό των δονήσεων στην πηγή τους, στη μείωση των μεταφερόμενων δονήσεων, καθώς και στη μείωση του χρόνου έκθεσης στον βλαπτικό παράγοντα. Ενδεικτικά περιγράφονται μέτρα πρόληψης των δονήσεων των χεριών.

• Επιλογή εξοπλισμού με τεχνολογία χαμηλής εκπομπής δονήσεων.
• Μείωση της μετάδοσης της δόνησης στον χειριστή μέσω υλικών που αποσβένουν τη δόνηση (εργαλεία με ειδικές λαβές κ.λπ.).
• Εργονομικά βοηθήματα που υποστηρίζουν το βάρος των εργαλείων και έτσι μειώνουν τις δυνάμεις που πρέπει να εφαρμόσει ο χειριστής κατά τη χρήση τους.
• Περιορισμός της διάρκειας της έκθεσης με εναλλαγή εργασιών.

Εργονομία – Μυοσκελετική καταπόνηση

H χειρωνακτική διακίνηση φορτίων στα ξυλουργεία – επιπλοποιεία αφορά στη μεταφορά πρώτων υλών, άλλων υλικών (π.χ. σανίδων ξύλου, πάνελ MDF ή άλλων υλικών μεγάλων διαστάσεων, βαρελιών με βερνίκια ή άλλα υλικά, σάκων με τα υλικά αναρρόφησης από τα τεμαχιστικά μηχανήματα) ή έτοιμων επίπλων. Επίσης, ακόμα και αν δεν γίνεται μεταφορά, γίνεται μετατόπιση και απόθεση των ξύλινων επιφανειών στα μηχανήματα. Στα ξυλουργεία – επιπλοποιεία υιοθετούνται επίπονες στάσεις εργασίας, όπως επίκυψη και πλάγια κάμψη του κορμού κατά την τροφοδότηση των μηχανημάτων με πρώτες ύλες, απόκλιση των καρπών και επαναλαμβανόμενη εργασία σε χρήση εργαλείων ισχύος, πλάγιες κάμψεις του κορμού και απαγωγή των βραχιόνων μακριά από το σώμα σε εργασίες λείανσης, συναρμολόγησης, συσκευασίας, βαφής επίπλων κ.ά.

 

Επικίνδυνες καταστάσεις / Κίνδυνοι

Η χειρωνακτική διακίνηση φορτίων έχει μακροχρόνιες και άμεσες επιδράσεις στην υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων. Οι εργαζόμενοι κινδυνεύουν από:

• οσφυαλγία (έντονος πόνος στη μέση)
• προβλήματα στη ράχη
• κήλη του μεσοσπονδύλιου δίσκου στη σπονδυλική στήλη, ο οποίος λειτουργεί ως «αμορτισέρ» των δονήσεων που αυτή δέχεται
• τραυματισμό από το φορτίο, αν έχει αιχμηρές άκρες ή είναι ζεστό
• τραυματισμό από πτώση του φορτίου στο πόδι
• τραυματισμό από πτώση του εργαζόμενου όταν υπάρχει κακή ορατότητα
• μεταφερόμενα φορτία.

H υιοθέτηση ακατάλληλων (κακών) στάσεων εργασίας για σημαντικό χρονικό διάστημα μέσα στην ημέρα (πάνω από 2 ώρες συνολικά) επιβαρύνει το μυοσκελετικό σύστημα (μύες, τένοντες, αρθρώσεις) και μπορεί να προκαλέσει μυοσκελετικές παθήσεις (φλεγμονώδεις ή εκφυλιστικές παθήσεις) των άνω άκρων (χεριών, βραχιόνων), της μέσης, του αυχένα κ.ά. Τέτοιες στάσεις είναι η σκυφτή πλάτη, η κάμψη του αυχένα, η κάμψη του κορμού, οι αποκλίσεις των καρπών κ.ά. Οι ασθένειες που προκαλούνται από ακατάλληλες στάσεις εργασίας υψηλής επαναληπτικότητας περιλαμβάνονται στον Εθνικό Κατάλογο των Επαγγελματικών Ασθενειών που καθορίζονται στο Π.Δ. 41/2012 (ΦΕΚ 91/Α_ 12).

 

Μέτρα πρόληψης

• Χρήση μηχανικών μέσων ή άλλων βοηθημάτων για την ανύψωση φορτίων
• Τα πολύ βαριά φορτία (> 23 κιλών) πρέπει να ανυψώνονται με μηχανικά μέσα.
• Μείωση της συχνότητας ανύψωσης φορτίων μέτριου βάρους.
• Εκπαίδευση των εργαζομένων στην ορθή διαχείριση των φορτίων.
• Κατά το δυνατό ανύψωση και απόθεση των φορτίων σε επιφάνεια στο ύψος της μέσης (όχι τα χέρια πάνω από τους ώμους ή σκύψιμο στο πάτωμα).
• Ρύθμιση του ύψους του πάγκου εργασίας ανάλογα με το είδος της εργασίας.
• Μείωση του χρόνου εργασίας σε ακατάλληλες στάσεις, κάνοντας διαλείμματα.
• Εναλλαγή των στάσεων εργασίας (όρθια με καθιστική στάση κ.ά.).
• Επιλογή, κατά το δυνατόν, ελαφρών εργαλείων.
• Επιλογή εργαλείων με κανονική λαβή (όχι πολύ μικρή), ώστε να μην πιέζεται η παλάμη.
• Προσπάθεια κατανομής της πίεσης που ασκείται από τα εργαλεία στην παλάμη του χεριού και όχι μόνο στα δάκτυλα.
• Χρήση, κατά το δυνατόν, εργονομικού εξοπλισμού (με ειδικές κεκλιμένες λαβές).